سرانه مصرف آب در ایران و سایر کشور ها

در این مقاله درباره ی سرانه ی مصرف آب در ایران و سایر کشورها خواهیم خواند.

مدت زمان موردنیاز برای مطالعه : 6 دقیقه

ذخایر آب از منابع تجدید شونده محسوب میشوند و از مجموع کل آب های جهان 4/97 درصد آن ها را آب شور تشکیل میدهد و تنها 6/2 درصد از آن آب شیرین است. با توجه به این که بیشتر سطح کره زمین با آب پوشیده شده اما درصد ناچیزی از آن برای ما قابل استفاده است و ما باید بر اساس این محدودیت ها برای آینده برنامه ریزی کنیم.در این مقاله به بررسی سرانه مصرف آب و سهم مصرف آب در بخش های مختلف در سطح جهان پرداخته شده و در ادامه مهم ترین راهکار ها را برای حفظ منابع آبی جهان ارائه داده ایم.

چطور آب را سختی زدایی کنیم؟

میزان مصرف آب در جهان

مصرف آب بر اساس شاخص‌های بین المللی به سه بخش شرب، کشاورزی و صنعت تقسیم می‌شود. آگاهی از سهم مصرف آب در بخش‌های مختلف شرب، صنعت و کشاورزی نیز درجهت برنامه‌ریزی برای آینده بسیار مهم است. سالا‌نه در كشور ما ۹۵ ميليارد مترمکعب آب مصرف مي‌شود كه 93 درصد آن در بخش كشاورزي، ۶ درصد در بخش شرب و خانگي روستايي و شهري، ۱ درصد در بخش صنعت مصرف میشود.

سرانه مصرف بخش کشاورزی

بخش کشاورزی مصرف کننده اصلی آب در کشور است و قسمت عمده‌ای از کل مصرف آب کشور را  به‌خود اختصاص داده‌است؛ درحالیکه تغییر خاصی در سهم بخش صنعت دیده نمی‌شود و این اتفاق عجیبی است که تنها در کشور ما رخ می دهد و کشورهایی مانند آمریکا و اسپانیا و هلند تنها بین 21 تا 25 درصد از منابع آبی خود را صرف بخش کشاورزی می کنند و این در شرایطی رخ داده می دهد که آنها منابع آبی غنی تری نسبت به ما دارند.
کشورهای ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، هند و تعدادی دیگر از کشورها که اغلب در زمره کشورهای مواجه با بحران اب هستند بیشترین میزان آب را برداشتی را صرف امور کشاورزی می نمایند.

سرانه مصرف بخش شرب و خانگی

در آلمان سرانه مصرف آب در هر روز ۱۲۲ لیتر است که از این مقدار یک سوم آن برای سیفون سرویس بهداشتی، یک سوم آن برای شست‌وشوی بدن و یک سوم دیگر شست‌وشوی لباس، ظروف و نوشیدن استفاده می‌شود.

در قاره آفریقا، هر فرد به‌طور متوسط روزانه ۲۰ لیتر آب در اختیار دارد. این مقدار آب معادل مقدار آبی است که ما برای یک دوش گرفتن ۵/ ۱ دقیقه‌ای مورد استفاده قرار می‌دهیم ! در این قاره محروم در حدود ۸۵ درصد از آب موجود صرف کشاورزی می‌شود و ۱۰ درصد برای مصارف خانگی و فقط ۵ درصد از آن صرف صنایع می‌شود و به‌دلیل رشد روزافزون جمعیت، میزان مصرف آب بخش کشاورزی در آفریقا روز به روز در حال افزایش است.

در چین اما مصرف روزانه آب به ازای هر نفر ۹۰ لیتر است و بخش اعظم آب مصرفی در چین صرف کشاورزی می‌شود. در ترکیه، سرانه مصرف آب حدود ۲۵۰ لیتر در روز است و در کانادا هر نفر به‌طور متوسط ۵/ ۱ لیتر آب طی یک روز می‌نوشد و مصرف سرانه آب در این کشور ۳۲۹ لیتر در روز است. در هندوستان این میزان به ۱۳۵ لیتر به ازای هر نفر بالغ می‌شود که البته بسیاری از مناطق این کشور از آب با کیفیت محروم‌ هستند.

در اروپا بالاترین میزان مصرف آب در کشور اسپانیا مشاهده شده است که ۲۶۵ لیتر در روز به ازای هر نفر است. پس از آن نروژ با سرانه ۲۲۴ لیتر در روز، هلند با ۲۱۸ لیتر در روز و فرانسه با ۱۶۴ لیتر در روز در رده‌های بعدی مصرف قرار دارند.

روی هم رفته هشت کشور هند، چین، آمریکا، روسیه، اندونزی، نیجریه، برزیل و پاکستان- ۵۰ درصد از کل ردپای آب جهان را به خود اختصاص داده‌‎اند. هند (۱۳ درصد)، چین (۱۲ درصد)، آمریکا (۹ درصد) بزرگترین مصرف‌کنندگان منابع آب جهان هستند.

میزان مصرف آب مجازی در جهان

آب مجازی برابر است با کل آبی که برای تولید محصولات و خدمات صرف می‌شود. مثلاً، برای تولید یک جفت کفش چرمی تقریباً ۸۰۰۰ لیتر، یک بسته چیپس سیب زمینی، ۱۸۵ لیتر و یک سیب، حدود ۷۰ لیتر آب مصرف می‌شود. از آن‌جا که همه این محصولات و کالا ها در یک کشور تولید نمی‌شوند، میزان منابع آبی از دو بخش تشکیل شده است: منابع آبی داخل کشور و منابع آبی خارج از کشور که واردات را در برمی‌گیرد.

کشورهای توسعه یافته و سرانه ی مصرف

در بین کشورهای توسعه یافته، بعد از امریکا و کانادا، استرالیا سومین کشور پر مصرف جهان است. با توجه به صادرات محصولات زراعی به دیگر نقاط جهان، این کشور صادرکننده «آب مجازی» است. در استرالیا، کشاورزی از نظر مصرف آب کاملاً کارآمد است، اما اگر به الگوی کلی مصرف آب در خانواده‌ها نگاهی بیندازیم، درمی‌یابیم خانواده‌های استرالیایی میزان مصرف آب  بالایی دارند.براساس پژوهشی که در سال ١٣٨٥ روی محصولات غذایی کشور انجام شده است، غلات، حبوبات، خشکبار و دانه‌های روغنی از لحاظ آب مجازی، محصولاتی پرمصرف و میوه‌ها، سبزی‌ها و محصولات صنعتی، کم‌مصرف هستند.

راهکارهای کاهش مصرف آب

در این بخش به راهکارهایی برای کاهش مصرف آب میپردازیم. همانطور که در بخش قبل گفته شد بخش کشاورزی در ایران بیشترین میزان آب را مصرف میکند. مشکل عمده‌ی کشاورزی ایران، سنتی بودن روش‌های تولید و استفاده از منابع آبی است که قسمت عمده‌ی آن نیز به دلیل پایین بودن سطح دانش فنی کشاورزی است. برای کاهش مصرف منابع آب شیرین باید همه راه‌های ممکن مثل بالابردن دانش فنی، سیستم‌های آبیاری تحت فشار، استفاده از منابع آب‌شور، آموزش صحیح الگوی مصرف علی‌الخصوص آموزش به بهره‌برداران مدنظر قراردارد.

در اقدام بعدی بهتر است که مصرف آب از منابع زیرزمینی را متعادل کنیم و باید به این سمت حرکت کنیم که فاضلاب را تصفیه و بخشی از این آب‌های تصفیه شده را به سفره‌های زیرزمینی و آبیاری فضای سبز اختصاص دهید و تا حد امکان از آب شرب برای فضای سبز استفاده نشود.

آبیاری قطره ای

روش آبیاری قطره‌ای سالیان دراز در فرانسه و در کشورهای دیگر برای آبیاری در گلخانه‌ها مورد استفاده بوده است. هزینه‌های زیاد و تکنیک‌های نسبتا پیشرفته این روش و نمکها و مواد جامد معلق در آبهای ایران از معایب آبیاری قطره‌ای بوده و باعث شده که کشاورزان کمتر از این روش آبیاری استفاده کنند اما به یاد داشته باشیم با استفاده از روش آبیاری قطره‌ای نسبت به روش غرقابی می‌توانیم 5 الی6 برابر مصرف آب را کاهش دهیم.

جلوگیری از هدر رفت آب از جمله مواردی است که به صورت یک احساس مشترک در همه انسان ها وجود دارد و خانه یکی از محل های صرفه جویی آب است. صرفه جویی آب در منازل در وهله اول ممکن است بی اهمیت به نظر برسد، ولی کسانی که با دشواری های کمبود آب آشنا هستند، می دانند که اگر هر فرد بتواند نقشی هر چند اندک در صرفه جویی آب ایفا کند، با توجه به تعداد زیاد مشترکان، در نهایت مقدار زیادی آب صرفه جویی خواهد شد.