آب دیونیزه چیست و چه کاربردی دارد؟

آب دیونیزه چیست ؟ آب دیونیزه(Deionized water) که به اختصار DI نیز گفته می شود، به آبی گفته می شود که یون های موجود در آن کاملا خارج شده باشند. آبی که می نوشیم علی رغم تمامی فرآیندهای تصفیه و ضدعفونی ای که بر روی آن انجام می شود ، دارای ترکیباتی معدنی غالبا به شکل یون مانند کلسیم، سدیم، منیزیم ، آهن و غیره است. این ترکیبات معدنی نه تنها برای انسان مضر نیستند بلکه برخی از یون های موجود در آب برای بدن انسان ضروری نیز است. با این حال در برخی موارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت لازم است تا یون های آب خارج شوند.

زمان مطالعه: 5دقیقه

روش دیونیزاسیون

روش های مختلفی را می توان برای از بین بردن یون ها موجود در آب استفاده نمود. به عنوان مثال در بسیاری از فرآیندها یون های فلزی را با استفاده از کلاته کننده هایی مانند (2 سدیم و 4 سدیم) حذف می کنند. امروزه بیشتر از رزین های تبادل یونی برای دیونیزه کردن آب استفاده می کنند.

دیونایزر

یک دیونایزر از دو رزین با بار مخالف هم (کاتیونیک و آنیونیک) استفاده می کند. رزین های کاتیونی کاتیون ها را از بین برده و رزین آنیونی آنیون ها را حذف می کنند. رزین کاتیونی عموما از استایرن حاوی گروه های اسید سولفونیک ساخته می شود که بار منفی دارند. اگرچه که این رزین دارای سایت فعال با بار منفی است، اما بر اساس کاتیون هایی که می تواند تبادل کند به آن “کاتیونیک” گفته می شود. بر روی سایت های انتقال این رزین یون های هیدروژن قرار دارند. از طرفی رزین آنیونی معمولا از استایرن حاوی گروه های چهارتایی آمونیوم است که دارای بار مثبت هستند و به خاطر توانایی در تبادل یون های منفی به آنها آنیونی گفته می شود. این رزین ها با یون هیدروکسید شارژ می شوند و سپس مورد استفاده قرار می گیرند.

روش تولید آب دیونیزه با استفاده از رزین تبادل یونی

همانگونه که گفته شد دیونایزر هم رزین کاتیونی دارد و هم رزین آنیونی ، رزین کاتیونیک وظیفه حذف کاتیون های موجود را دارد و آنیونیک هم وظیفه حذف آنیون ها را بر عهده دارد.

رزین کاتیونیک سایت هایی فعال با بار منفی دارد که در ابتدا بر روی آن ها یون های H+ قرار دارند. هنگامی که این رزین در آب قرار می گیرد کاتیون های موجود در آب با یون های هیدروژن جایگزین می شوند و به سطخ رزین می چسپند. از طرفی یون های منفی نیز با یون های OH- که بر روی سایت های فعال با بار مثبت رزین آنیونیک قرار دارند جا به جا می شوند. در نتیجه یون های منفی و مثبت موجود در آب به رزین چسپیده و H+ و OH- ازاد می شوند.

کاربردهای آب دیونیزه

آب بدون یون در صنایع میکروالکترونیک و داروسازی (برای حل نمودن داروها) مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین به عنوان یکی از ترکیبات مورد استفاده در تولید محصولات مراقبت شخصی و آرایشی بهداشتی شناخته می شود.

علاوه بر این آب دیونیزه حلالی مناسب برای سرامیک، شیشه، چوب و غیره است. کاربردهای دیگر این آب عبارتند از:

آماده سازی مخلوط ها و محلول های شیمیایی در آزمایشگاه
آماده سازی الکترولیت های مورد استفاده در باتری های آلکالاین و اسیدی
رقیق سازی مواد شیمیایی ضد یخ غلیظ
شستشوی نهایی مدارهای چاپی، پاک نمودن اسیدها و بازها از سطح تجهیزاتی که در صنایع الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرند
پر کردن مجدد شیشه شوی ماشین
استفاده در سیستم های خنک کننده . آب دیونیزه رسوب های نمکی تشکیل نمی دهد.
شستشوی رادیاتور اتومبیل ها
می تواند در عطرها استفاده شود
به عنوان پاک کننده می توان از آن استفاده نمود
و سایر فرآیندهای صنعتی که در آن به آب خالص نیاز است.

استفاده برای پاک کردن

از آنجایی که این آب عاری از یون است، در مقایسه با آب شیر عطش و ظرفیت بیشتری برای حل کردن ناخالصی ها در خود دارد. از این رو استفاده از آن در مقایسه با آب معمولی برای پاک کردن شیشه، آینه، وسایل چوبی و حتی فرش بسیار مناسب است.

برخی افراد عقیده دارند که استفاده از آب دیونیزه برای پاک سازی و باز کردن منافذ پوست انتخاب خوبی است، اما با توجه به خورنده بودن و توانایی جذب کلسیم و منیزیم (برای رشد استخوان ها لازم هستند) از بافت ها، توصیه می شود مورد استفاده قرار نگیرد.

تفاوت آب مقطر و آب دیونیزه

هر دوی این آب ها در دسته آب های با خلوص بالا قرار دارند. آب مقطر که در طی فرآیند تقطیر حاصل می شود، صرفنظر از منبع آب خلوص بسیار بالایی دارد و عملا ناخالصی خاصی در آن وجود ندارد. اما آب دیونیزه به منبع وابسته است به این معنی که اگر آب مورد استفاده دارای ناحالصی هایی باشد که در طی فرآیند دیونیزاسیون حذف نشوند ، محصول خروجی را نمی توان به عنوان خالص و امن در نظر گرفت.

آیا می توان این آبهای خالص را نوشید؟

نوشیدن آب مقطر مشکلی ندارد و می توان آن را با خیال راحت نوشید اما متخصصان توصیه می کنند که نوشیدن آب استاندارد تصفیه شده شهری به دلیل دارا بودن مواد معدنی مفیدتر است.اما قضیه در مورد آب دیونیزه فرق دارد و توصیه می شود هر گز نوشیده نشود دلایل این توصیه عبارتند از:

به دلیل پایداری پایینی که دارد خورنده است و می تواند به مینای دندان و بافت های حساس آسیب وارد کند.

این آب می تواند یون های کلسیم و منیزیمی را که توسط بدن جذب شده اند دفع نماید

مزه بد: به دلیل نداشتن مواد معدنی و یون مزه بدی دارد

قابلیت جذب فلزات سمی در مسیر انتقال و یا محل نگهداری را دارد و می تواند آنها را از طریق نوشیدن منتقل نماید.

سوالات متدوال در مورد آب دیونیزه

در ادامه به برخی از سوالات مطرح شده در مورد این آب پاسخ خواهیم داد:

آیا دیونیزه برای ضد عفونی کردن مناسب است؟

خیر این آب خاصیت ضد عفونی کردن و از بین میکروارگانیسم ها را ندارد، زیرا همانگونه که گفته شد تنها قادر به جذب برخی یون هاست و بر روی میکروارگانیسم ها اثر چندانی ندارد.

آیا آب دیونیزه برای کشتن ویروس مناسب است؟

ویروس یک میکروارگانیسم است و همانگونه که در سوال قبلی به آن اشاره شد توانایی اثر گذاری بر روی آنها را ندارد. ویروس ها معمولا از ترکیبات لیپیدی و پروتئینی تشکیل شده اند و این آب قابلیت از بین بردن آن ها را ندارد.

برای خرید رزین سختی گیر و خرید رزین آنیونی کلیک کنید.